حرکت بورس با رمق نه‌چندان زیادی در مسیر مثبت دنبال شد که در نهایت شاخص کل با افزایش 6 واحدی در کانال 71 هزار واحد درجا زد و به این ترتیب دومین روز مثبت هفته جاری رقم خورد. در جریان معاملات روز گذشته گرچه رشد شاخص کل اصلا قابل توجه نبود اما نوسانات مثبتی در اغلب نماد شرکت‌های فعال بورسی به ثبت رسید و در نهایت ارزش کل معاملات با 11 درصد افزایش نسبت به معاملات روز دوشنبه به رقم 119 میلیارد تومان رسید که این رقم بدون احتساب معاملات بلوکی در روز گذشته بود؛ در این روز حدود 8 میلیارد تومان معامله نیز مربوط به جابه‌جا‌یی بلوکی نمادهای تاپیکو و فارس بود.
در بازار چه گذشت؟
بازار روز گذشته را در شرایط متعادلی آغاز کرد و فراز و نشیب‌های کوتاهی را در ساعات ابتدایی تجربه کرد که در میانه معاملات با صعودی 30 واحدی تا محدوده 71 هزار و 430 واحد رشد کرد، اما در جریان معاملات از روند صعودی آن کاسته شد و در نهایت با 6 واحد افزایش در محدوده 71 هزار و 408 واحد آرام گرفت؛ نمادهای سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی، ایران‌خودرو، معادن و فلزات و گل‌گهر بیشترین نقش را در رشد مزبور داشتند. در این روز دیگر شاخص‌های بازار به‌جز شاخص بازار دوم با روندی مثبت دنبال شدند، به‌طوری‌که شاخص بازار اول 10 واحد، شاخص صنعت 34 واحد، شاخص 30 شرکت بزرگ 4 واحد و شاخص آزاد شناور 12 واحد رشد را تجربه کردند و در این میان شاخص بازار دوم با 24 واحد افت مواجه شد. همچنین در جریان معاملات دیروز حدود 459 میلیون سهم و حق تقدم به ارزش 205 میلیارد تومان در 37 هزار نوبت معاملاتی داد‌و‌ستد شد که 48 میلیارد تومان از این رقم مربوط به معاملات بلوکی تاپیکو و 38 میلیارد تومان نیز به معاملات بلوکی فارس تعلق داشت. همچنین دیروز شیمیایی‌ها توانستند در صدر برترین گروه‌های بازار قرار بگیرند؛ پس از آن خودرو و گروه مالی در رده‌های دوم و سوم نشستند. صدرنشینی بازار نیز با بیشترین رشد قیمت متعلق به نمادهای گلوکوزان، صنایع شیمیایی فارس، لاستیکی سهند، درخشان تهران، سایپا شیشه، لعابیران و قند هگمتان بود.
وضعیت حال حاضر بورس حاکی از رسیدن بازار سهام به وضعیت تعادلی است؛ عدم وجود صف‌های طولانی خرید یا فروش در بازار نشانه وجود تعادل در این بازار است، وضعیت کلیه گروه‌های بورسی در حال حاضر را می‌توان در ثبات و همچنین با مخلوطی از رنگ‌های قرمز و سبز ارزیابی کرد و با توجه به اینکه هیچ عاملی که بتواند روند مشخصی را برای بازار ترسیم کند، وجود ندارد، نمی‌توان حتی به این حالت‌های تعادلی هم دل بست؛ با این حال شاید هر کدام از دلایل ذکر شده بتواند به‌عنوان محرکی برای بازار عمل کرده و آغازی برای روند صعودی بورس باشد. در این بین تصمیمات مسوولان بورسی و اقتصادی کشور برای خروج بورس از رکود نیز قابل تامل است؛ البته برخی تناقضات در تصمیمات نیز این روزها دیده می‌شود که به عقیده تحلیلگران بازار، این نوع تغییر جهت‌ها در سیاست‌گذاری به صلاح بازار نیست. آخرین مورد این تصمیمات خبر لغو تصمیم کاهش حجم مبنا و افزایش دامنه نوسان بود که برخی کارشناسان معتقدند به دلیل رکودی بودن بورس و علاقه بازار به فروش سهام، این تصمیمات ممکن است به هیجان فروش در بازار منجر شود.
این در حالی است که برخی دیگر معتقدند در هفته‌های اخیر شاهد ثبت سقف نوسان منفی برای سهم‌ها نبوده‌ایم و انتظار هم نمی‌رود در چنین شرایطی معامله‌گران بدبین نیز حتی در شرایط هیجانی قرار بگیرند، درست به همین دلیل اکنون زمانی است که می‌توان انتظار داشت بدون تزریق هیجان به بازار دو تصمیم ساختاری که مورد تاکید فراوان متخصصان بازار است، عملی شود. انتشار اخبار مثبت یا منفی بیشتر در آینده اتخاذ چنین تصمیماتی را سخت‌تر خواهد کرد. در طرف دیگر افزایش سهام شناور بورس نیز از دیگر موضوعاتی است که کارشناسان می‌گویند در این شرایط به صلاح نیست اما این تحلیل درستی نیست و به نظر می‌رسد در شرایط معتدل کنونی بازار، لازم است تصمیماتی از این قبیل با کارشناسی بیشتر مورد ارزیابی و اجرا قرار بگیرد.
در این میان به گزارش «دنیای اقتصاد»، با توجه به نزدیک شدن به پایان شهریور ماه به نظر می‌رسد اخبار و اتفاقات نیمه دوم امسال بهتر از نیمه اول باشد، چراکه حضور رئیس‌جمهور در نیویورک و خوش‌بینی برای دستیابی به یک توافق دو‌جانبه، احتمال کاهش بهره بانکی، پرداخت سود سهام اغلب شرکت‌های از مجمع برگشته به سرمایه‌گذاران، برنامه‌های سازمان بورس برای کمتر شدن قوانین تسویه اعتبار شرکت‌های کارگزاری و همچنین پیش‌بینی گزارش‌هاي 6 ماهه مطلوب شرکت‌های بورسی با توجه به نمایان شدن اثرات افزایش نرخ برخی محصولات بر صورت‌های مالی آنها از جمله این اخبار است. افزون بر این، بنا به عقیده فعالان و کارشناسان بازار سرمایه، در حال حاضر بازار سهام روند اصلاحی خود را انجام داده و لذا با توجه به تغییرات صورت گرفته در قیمت‌ها پیش‌بینی می‌شود که بورس تهران در نیمه دوم سال روند افزایشی خود را آغاز کند.
تحولات و چالش‌ها در بورس
محمد‌حسن جنانی، كارگزار سابق بورس تهران در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» با اشاره به اینکه نباید از چالش‌های بزرگی كه پیش رو داریم غافل باشيم، بلكه باید با برنامه‌ریزی و مدیریت صحیح آنها را به فرصت‌های مناسبی جهت رشد بازار سرمایه تبدیل كنيم، گفت: از مهمترین این چالش‌ها می‌توان به حاكمیت بخش‌های دولتی و شبه دولتی بر قسمت‌های بزرگی از اقتصاد كشور اشاره کرد؛ خصوصی‌سازی واقعی و واگذاری بخش‌های دولتی كه در برخی از آمارها تا حدود 80 درصد برآورد می‌شود از یك طرف موجب ارتقای كارآیی بنگاه‌های اقتصادی شده و از طرف دیگر زمینه مشاركت و جذب سرمایه بخش زیادی از ظرفیت‌های راكد كشور و هدایت آنها به سوی تولید و شكوفایی اقتصادی را فراهم می‌کند. جنانی ادامه داد: مضاف بر آن كه منجر به بهبود یكی از شاخص‌های بازار سرمایه یعنی تعداد سهامداران می‌شود و این شاخص را كه در حال حاضر در خوش‌بینانه‌ترین حالت در حدود پنج درصد جمعیت كشور است را بهبود خواهد بخشید.
وی خاطرنشان کرد: از سویی دیگر افزایش این نسبت منجر به افزایش درصد سهام شناور آزاد شده كه در حال حاضر یكی از مهمترین معضلات بازار سرمایه کشور است؛ وجود بخش عمده سهام شركت‌ها نزد نهادهای دولتی و شبه دولتی و بلوكه شدن این سهام با كاهش سهام شناور شركت‌ها موجب نقدشوندگی پایین بازار شده كه واگذاری شركت‌ها تا حدود زیادی این مشكل را رفع می‌کند و شاخص نقدشوندگی را بهبود می‌بخشد. بنا به گفته جنانی، اصلاح این چند شاخص یعنی تعداد سهامداران، سهام شناور آزاد و نقدشوندگی خود منجر به اصلاح نسبت دیگری به نام گردش سهام شده که این نسبت كه از تقسیم ارزش كل معاملات به ارزش كل بازار در یك مقطع خاص زمانی حاصل می‌شود؛ در حال حاضر حداكثر به بیست درصد بالغ می‌شود كه در مقایسه با كشورهای همجوار نظیر تركیه، عربستان، امارات و دیگران بسیار پایین است.
این كارگزار سابق بورس محدودیت‌های موجود در برخی قوانین را از دیگر موانع توسعه بازار سرمایه عنوان کرد و گفت: محدودیت‌های موجود در برخی قوانین نظیر قانون تجارت، قانون كار، قانون مالیات‌ها و قانون سرمایه‌گذاری خارجی نیز خود به‌عنوان یك مانع در توسعه بازار سرمایه عمل می‌كند؛ اعمال اصلاحات در این قوانین می‌تواند سهم بسزایی در توسعه بازار داشته باشد كه پرداختن به جزئیات آن از حوصله این بحث خارج است. وی خاطرنشان کرد: بدیهی است كه مجموعه این اصلاحات با ارتقای سازوكارهای حاكمیت شركتی سهم صاحبان شركت در ارتباط بوده، جایگاه آنها را در مدیریت شركت تقویت كرده و عملكرد شركت را بهبود می‌بخشد، به‌طوری كه می‌توان جایگزینی صادرات محوری به جای واردات محوری را كه در حال حاضر وجه غالب در شركت‌ها است به‌عنوان یكی از دستاوردهای آن نام برد. جنانی كاستی‌های موجود در اطلاع‌رسانی از وضعیت شركت‌ها و گزارشگری بهنگام را نیز از دیگر معضلات فعلی بازار دانست و گفت: هرچند سامانه كدال و گام‌های اولیه در راه‌اندازی زبان گزارشگری مالی توسعه‌پذیر اقدامات موثری دركاستن این مشكل بوده ولی همچنان تا استقرار یك سیستم گزارشگری كارآمد و افشای به موقع راه درازی در پیش است.